Rodzaje cukrzycy

Rozpowszechnienie zwrotu cukrzyca, jest dość powszechne. Chociażby za sprawą cukrzycy typu 2 w związku z jej cywilizacyjnym charakterem. Aktualnie wyróżniamy kilka podstawowych rodzajów cukrzycy tj.: cukrzyca typu 1; cukrzyca typu 2; inne specyficzne typy cukrzycy oraz cukrzycę ciążową. Mimo, iż nazwy te brzmią podobnie, to kryją pod sobą zupełnie różne jednostki chorobowe. Użycie samodzielnego zwrotu „cukrzyca” w odniesieniu do poszczególnych jej typów, niesie za sobą wiele nieprawdziwych informacji, które mogą niepotrzebnie wprowadzać dezinformację. Mając to na uwadze mówiąc o cukrzycy, pamiętajmy o dodaniu informacji o jakim typie cukrzycy mówimy. Ułatwi to przepływ informacji i udoskonali naszą wzajemną komunikację.

Cukrzyca typu 1 – Całkowity brak (przez autoagresję organizmu) lub niewielka ilości komórek beta.

Kogo dotyka: Głównie dzieci i młodzież.

Wielkość grupy: Około 15 – 20 % wszystkich chorych w Polsce i około 10 % na świecie.

Etiologia (powód): Autoimmunologiczna destrukcja komórek beta trzustki z dynamicznym przebiegiem i nasilonymi objawami. Potocznie można powiedzieć, że organizm „stosuje autoagresje” wobec własnych komórek beta trzustki, uznając je za wrogie i wyniszcza je jak wirusy. Komórki beta wytwarzają insulinę. Jak w organizmie nie ma komórek beta lub jest ich niewiele, to nie ma też insuliny lub jest jej niewystarczająca ilość. Jak nie ma insuliny albo jest jej za mało, to stężenie glukozy w krwioobiegu wzrasta, szczególnie po jedzeniu. Energia dostarczana do organizmu z posiłku może być odpowiednio wykorzystana przez komórki, dzięki insulinie. Pojawia się hiperglikemia. Podając insulinę można zmniejszyć poziom glukozy w krwioobiegu.

W skrócie o typie 1:  Wcześniej nazywana była cukrzycą insulinozależną. Warto tu zauważyć, że insulina jest hormonem, bez którego przez dłuższy czas organizm nie jest w stanie funkcjonować, czyli jest niezbędna do życia. W przypadku cukrzycy typu 1, insulina musi być dostarczana do organizmu w sposób inwazyjny, czyli poprzez iniekcje. Oznacza to konieczność podawania insuliny w postaci wielokrotnych w ciągu dnia zastrzyków lub przy zastosowaniu indywidualnej pompy insulinowej. W związku z tym, że w organizmie nie ma komórek beta, produkujących insulinę oraz kontrolujących stężenie glukozy we krwi, niezbędne jest zastosowanie intensywnej samokontroli. Aby można było podjąć bezpieczną i optymalną decyzję odnośnie dawki insuliny, zastosowania diety, czy też aktywności fizycznej, niezbędne jest kontrolowanie poziomu glukozy w krwioobiegu, wielokrotne w ciągu doby. Obecnie istnieje kilka rozwiązań technologicznych umożliwiających ciągły monitoring glikemii, działających niezależnie lub w sposób zintegrowany z indywidualną pompą insulinową.

Cukrzyca typu LADA  Wolno postępujące (przez autoagresję organizmu) niszczenie komórek beta.

Kogo dotyka: Osoby dorosłe, najczęściej powyżej 35 roku życia.

Wielkość grupy: 5 – 10 % osób z cukrzycą rozpoznaną po 35 roku życia, jako cukrzyca typu 2.

Etiologia (powód): Powolna w przebiegu autoimmunologiczna destrukcja komórek beta trzustki mieszcząca się w definicji cukrzycy typu 1. Cukrzyca typu LADA (Latent Autoimmune Diabetes in Adults) ma znacznie wolniejszy przebieg autoagresji komórek i charakteryzuje się w początkowym okresie (w pierwszych miesiącach) po rozpoznaniu między innymi kliniczną insulinoniezależnością.

W skrócie o LADA: Objawy kliniczne w cukrzycy typu LADA, będąc podobnymi do objawów cukrzycy typu 2, wymagają do właściwej diagnozy, konieczności stwierdzenia obecności autoprzeciwciał typowych dla cukrzycy typu 1 przede wszystkim anty-GAD65 i/lub niskiego stężenia peptydu C.

Cukrzyca typu 2 – Komórki beta trzustki często są produkowane w organizmie, ale nie działają prawidłowo.

Kogo dotyka: Najczęściej występuje u osób starszych z nadmierną masą ciała i nadciśnieniem tętniczym.

Wielkość grupy:  Około 80 – 85 % wszystkich przypadków cukrzycy w Polsce i około 90 % na świecie.

Etiologia (powód): Postępująca utrata zdolności komórek beta trzustki do prawidłowej sekrecji insuliny z towarzyszącą insulinoopronością. Można potocznie powiedzieć, że podwyższony poziom glukozy w krwioobiegu, nie jest związany z brakiem insuliny, ale jej nieprawidłowym działaniem. Oporność na działanie insuliny charakteryzuje się tym, że organizm nie w pełni reaguje na insulinę. Insulina nie działa prawidłowo, poziom glukozy z krwioobiegu wzrasta, pojawia się hiperglikemia, uwalniając jeszcze więcej insuliny. W wielu przypadkach może to doprowadzić do „przepracowania lub wyniszczenia” trzustki, a to często skutkuje coraz mniejszą produkcją insuliny. Pojawia się hiperglikemia.

W skrócie o typie 2: Najczęściej występujący typ cukrzycy, który dotyka współczesne społeczeństwo przede wszystkim ze względu na prowadzenie niezdrowego trybu życia. Często osobom z rozpoznaną cukrzycą typu 2, towarzyszy nadmierna masa ciała i wysokie ciśnienie tętnicze. Ten typ charakteryzuje się łagodnym przebiegiem i często wykrywany jest podczas okresowych badań. Początkowo w leczeniu zazwyczaj stosuje się odpowiednią, zdrową dietę opartą na niskiej kaloryczności produktów, najlepiej nieprzetworzonych z niskim indeksem glikemicznym, dostosowaną do możliwości osoby aktywnością fizyczną oraz (lekami doustnymi) farmakologią przeciwcukrzycową. Wcześniej nazywana była cukrzycą insulinoniezależną, jednak aktualnie nie jest to całkowicie zgodne ze stanem faktycznym, gdyż po około 10 – 15 latach leczenia lekami doustnymi, pojawia się często potrzeba przyjmowania insuliny. Przyjmując postawę zgodną z zasadami zdrowego trybu życia, okres bez insuliny może być nieco przedłużony.

Cukrzyca monogenowa – Defekt wydzielania insuliny, insulina nie działa prawidłowo.

Kogo dotyka:  Głównie osoby młodsze bez nadwagi i otyłości (15 – 35 lat).

Wielkość grupy: 1 – 2% wszystkich przypadków cukrzycy.

Etiologia (powód): Uwarunkowanie genetyczne, mutacja pojedynczego genu. W większości przypadków jest to związane z defektem wydzielania insuliny. Najczęstsze przypadki to cukrzyca MODY (Maturity Onset Diabetes of the Young), mitochondrialna oraz utrwalona cukrzyca noworodkowa.

W skrócie o MODY:  Młody wiek osób dotkniętych cukrzycą MODY z prawidłową masą ciała, ale przy przebiegu podobnym do cukrzycy typu 2, może mylić. Decyzję o kwalifikacji do badań genetycznych, które są podstawą do ostatecznej diagnozy w kierunku cukrzycy monogenowej oraz decyzje terapeutyczne, podejmowane powinny być w ośrodkach z dużym doświadczeniem w tej dziedzinie. Zwykle leczona jest farmakologicznie (leki doustne), rzadko wymaga zastosowania terapii przy użyciu insuliny.

Hiperglikemia po raz pierwszy rozpoznana w ciąży:

— cukrzyca w ciąży;

— cukrzyca ciążowa.

Kogo dotyka:     Kobiety w ciąży.

Wielkość grupy: 20 milionów lub 16% żywych urodzeń na świecie miało jakąś formę hiperglikemii w ciąży. Szacuje się, że 84% było spowodowanych cukrzycą ciążową. 1 na 6 urodzeń była dotknięta cukrzycą ciążową. (dane z 2019 roku)

Etiologia (powód): Pojawienie się hiperglikemii (zaburzenia tolerancji glukozy) po raz pierwszy w okresie ciąży, związane jest ze zmianami hormonalnymi wynikającymi z rozwoju płodu.

W skrócie o cukrzycy ciążowej:  W związku z tym, że cukrzyca ciążowa (GDA – Gestational diabetes mellitus) niesie za sobą poważne zagrożenia dla zdrowia matki i dziecka, po 22 tygodniu ciąży obowiązkowo robi się test obciążenia glukozą. Na podstawie wyników stwierdza się czy organizm dostatecznie radzi sobie z metabolizmem węglowodanów, czy potrzebne jest zastosowanie korekcyjnej diety bogatej w węglowodany złożone i eliminującej cukry proste, czy też w niewielu przypadkach, kobieta powinna w tym okresie przyjmować insulinę. Takie decyzje podejmowane powinny być w wyspecjalizowanych ośrodkach ginekologiczno-diabetologicznych. GDA zwykle kończy się wraz z urodzeniem dziecka. Jednakże kobiety i dzieci które były dotknięte tym typem są w znacznie większym stopniu narażone na cukrzycę typu 2 w późniejszym życiu.

Po więcej materiałów dotyczących zdrowego odżywiania zapraszamy na stronę https://www.2beslim.pl/

Opracowane na podstawie – Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych z cukrzycą, 2021 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego oraz informacji ze strony International Diabetes Federation (IDF).